Schiphol

Het kabinet nam in juni 2022 het besluit om een nieuwe balans te creëren tussen het belang van een internationale luchthaven voor Nederland en de kwaliteit van de leefomgeving, specifiek voor omwonenden. Daarvoor moet de geluidsoverlast rond de luchthaven flink worden teruggedrongen. Dat doet het kabinet via de Balanced Approach procedure. Daarnaast werkt het kabinet aan een nieuw stelsel met regels voor geluid en uitstoot in de toekomst.

Balanced Approach
Om de geluidsoverlast te verminderen door het aantal vluchten te verlagen, volgt het kabinet Europese regels: de Balanced Approach procedure. Onderdeel van die procedure is een internetconsultatie waarbij iedereen zijn mening kon geven en kon meedenken. Dat leidde tot een definitief pakket met maatregelen.

De maatregelen zijn:

• lager aantal vluchten  - maximaal 452.500 vluchten per jaar
• minder gebruik van de start- en landingsbanen bij dichtbevolkte gebieden
• minder vluchten in de nacht - maximaal 28.700 vluchten per jaar
• stillere vluchten in de nacht (tussen 23.00 – 07.00 uur).

Met dit pakket wordt per november 2024 een belangrijke stap gezet in het verminderen van de geluidsoverlast in de omgeving van Schiphol.

Lees meer over de Balanced Approach procedure.

Nieuw stelsel met regels voor geluid en uitstoot
Het kabinet wil ook in de toekomst de balans houden tussen een gezonde leefomgeving en een economisch florerende luchthaven. Daarom komt er een nieuw stelsel met regels voor geluid en uitstoot waar Schiphol aan moet voldoen.

Lees meer over het nieuwe stelsel voor geluid en uitstoot.

Isolatieregeling
In februari 2022 kondigde het kabinet een nieuwe isolatie- en uitkoopregeling aan. In de gebieden rondom Schiphol waar de geluidsoverlast het hoogste is, worden woningen geïsoleerd. Het gaat daarbij om gevelisolatie, het afdichten van kieren, het plaatsen van dikkere of dubbele ruiten en betere isolatie van het dak.

Het kabinet belast de kosten door aan de luchtvaartsector. In het najaar van 2023 is bekend hoe de uitwerking van de regeling er precies uitziet. Ook is dan bekend om welke gebieden en woningen het gaat.

Geluidadaptief bouwen
Daarnaast investeert het kabinet in nieuwe ideeën en plannen voor bouw en inrichting van de omgeving rond Schiphol. Eén van de manieren om de leefomgeving te verbeteren en geluidshinder te verminderen, is door innovatief te bouwen. Met onder meer het gebruik van schuine daken die geluid weerkaatsen kan het geluid van vliegtuigen in woningen en tuinen fors worden verlaagd. Dat blijkt uit onderzoeksresultaten (2023) van AMS Institute en TU Delft naar geluidadaptief bouwen. 

Het onderzoek krijgt een vervolg in de vorm van geluidadaptief ontworpen huizen (een ‘living lab’) waar mensen wonen. Daarvoor onderzoeken het Rijk en de regio (de Novex partijen) verschillende locaties. De resultaten van de pilot kunnen voor de hele Schipholregio gunstige mogelijkheden bieden.

Nadeelcompensatieregeling
Omwonenden van Schiphol in de gemeenten Uithoorn, Haarlemmermeer, Aalsmeer en Amstelveen komen mogelijk in aanmerking voor compensatie wegens geluidsoverlast. Het gaat om mensen die in de periode van november 2017 tot en met oktober 2019 in de buurt van een handhavingspunt woonden waarvan de grenswaarde voor geluid is overschreden.

Meer informatie is te vinden via nadeelcompensatieregeling Schiphol.

Minder hinder programma
Schiphol werkt samen met andere partijen in de luchtvaarsector aan het ‘Minder hinder plan’. Dit plan is in 2019 opgezet en bevat praktische maatregelen die de overlast voor omwonenden aanpakken. Het programma van Schiphol en LVNL is in uitvoering. Het wordt daarnaast steeds verder aangevuld met nieuwe maatregelen.

De maatregelen zijn te vinden op Minderhinderschiphol.nl.

Onderzoek: gevolgen van ultrafijnstof rond Schiphol

In 2017 werd het ‘Onderzoekprogramma gezondheidsrisico’s ultrafijn stof rond Schiphol’ gestart. Dit programma duurde 5 jaar en onderzocht wat de gevolgen zijn voor de gezondheid als mensen een korte of lange tijd ultrafijn stof inademen.

Het RIVM heeft op 20 juni 2022 het definitieve rapport Gezondheidseffecten van ultrafijn stof van vliegverkeer rond Schiphol aan de bewindspersonen van IenW aangeboden. Op dit moment onderzoekt IenW welke maatregelen genomen kunnen worden voor de luchthaven.

Lees een samenvatting van de resultaten van dit onderzoek op Leefomgeving

Actieplan Ultrafijnstof

Schiphol startte samen met andere luchtvaartpartijen in 2019 een actieplan om de uitstoot van ultrafijnstof omlaag te brengen. Het Actieplan ultrafijnstof bestaat uit twee onderdelen:

1. Onderzoek op de luchthaven. Hierdoor krijgen de partijen meer kennis over de gevolgen van ultrafijnstof door de luchtvaart. Zo onderzocht TNO bijvoorbeeld de concentraties ultrafijnstof op Schiphol. Dit onderzoek werd gepubliceerd in oktober 2021.

2. Maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren en de uitstoot van ultrafijnstof op en rond de luchthaven te verlagen. Bijvoorbeeld door het aanmoedigen van de aanschaf van stillere en schonere vliegtuigen, het gebruik van duurzame brandstoffen en het gebruik van elektrische bussen en taxi’s.

Lees meer over de maatregelen van Schiphol tegen ultrafijnstof

Het Luchthavenverkeerbesluit valt onder Wet Luchtvaart. Het bevat regels die voor Schiphol gelden. Onder andere regels voor het gebruik van de luchthaven en de regels voor geluidsnormen. Ook zijn in dit besluit de maximumaantallen vluchten voor de nacht vastgelegd.

In 2016 werd de Wet Luchtvaart aangepast. Er werd toen een nieuw geluidstelsel geïntroduceerd, het Nieuwe Normen- en Handhavingstelsel (NNHS). Dit stelsel houdt in dat de handhavingspunten voor geluid rond Schiphol verdwijnen en dat een maximum aantal vliegtuigbewegingen wordt vastgelegd (in totaal en voor de nacht). Ook zijn voor het gebruik van de start- en landingsbanen van Schiphol een aantal regels vastgelegd die per saldo de minste hinder opleveren voor de omgeving:

• Afhankelijk van het weer en het zicht worden start- en landingsbanen gebruikt die de minste hinder voor de omgeving opleveren.
• Er wordt zo min mogelijk gebruik gemaakt van een tweede start- of landingsbaan. Alleen als er zoveel vliegtuigen zijn die moeten landen of opstijgen, dat het niet anders kan.
• Zijn er door een start- of landingspiek twee startbanen of twee landingsbanen in gebruik? Dan bepaalt het NNHS hoe vliegtuigen over de twee startbanen of twee landingsbanen worden verdeeld.
• Er is een maximumaantal vertrekkende en landende vliegtuigen op de vierde baan (gemiddeld en per dag).

Het NNHS treedt in werking als het is uitgewerkt in het Luchthavenverkeersbesluit. Een voorstel voor de uitwerking ervan is opgesteld.

Maar het gewijzigde LVB kon formeel nog niet worden vastgelegd en laat lang op zich wachten. Onder andere omdat Schiphol eerst een natuurvergunning moet hebben en daar tijd voor nodig is. Vooruitlopend op het gewijzigde LVB wordt al wel gevlogen volgens de regels van het NNHS.

Zonder een wettelijke basis kan de Inspectie Leefomgeving en Toezicht (ILT), de toezichthouder, geen maatregel opleggen aan de sector bij een overschrijding van de geluidsnormen als dit komt door het vliegen volgens de regels van het nieuw in te voeren stelsel, het NNHS.

Omdat deze situatie te lang duurt en veel nadelen heeft voor omwonenden, besloot het kabinet in juni 2022 aan deze situatie een einde te maken. Daardoor kan de toezichthouder gaan handhaven bij overschrijding van de geluidsnormen en kunnen omwonenden zich beroepen op deze regels. Vanaf 31 maart 2024 moet Schiphol zich weer aan de geldende geluidsnormen houden.

Het ministerie bereidt ondertussen wijzigingen van het LVB voor naar aanleiding van het besluit dat het kabinet in juni 2022 nam. Het kabinet wil namelijk een betere balans tussen het belang van een internationale luchthaven en het belang van een gezondere leefomgeving. Om dat te bereiken worden verschillende stappen gezet. Lees meer over de stappen die het kabinet zet voor een betere balans.

Ook gaat IenW na hoe omwonenden en de luchtvaartsector inspraak kunnen hebben bij de uitwerking van de besluitvorming van het LVB. Naar verwachting treedt het gewijzigde LVB in het najaar van 2025 in werking.

In 2019 besloot de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (nu minister voor Natuur en Stikstof) dat luchthaven Schiphol een natuurvergunning moet hebben. Schiphol heeft die vergunning op 1 oktober 2020 aangevraagd. Hiervoor is uitgebreid onderzoek gedaan naar de effecten van de luchthaven op de natuur.

Op 15 februari 2021 heeft de minister van LNV een ontwerp-vergunningbesluit openbaargemaakt, waarop door iedereen kon worden gereageerd. Het ministerie verwerkt alle ingediende zienswijzen en verschillende adviezen.

In februari 2022 heeft het ministerie van LNV aan Schiphol gevraagd om de aanvraag voor een natuurvergunning aan te vullen. Dat ging onder andere over de maatregelen die nodig zijn in de omgeving om de stikstofneerslag omlaag te brengen.

Op 26 september 2023 heeft de minister voor Natuur en Stikstof Schiphol de natuurvergunning verleend. 

De natuurvergunning is ook van belang voor de wijziging van het Luchthavenverkeerbesluit. Daarvoor voert Schiphol namelijk een MER uit. Voor de natuurtoets van dat MER wordt gebruikgemaakt van de natuurvergunning.

In 2017 kwam het rapport Veiligheid vliegverkeer Schiphol uit van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV). Op basis daarvan nam Schiphol samen met verschillende partijen in de luchtvaartsector extra maatregelen.

Zo publiceerden zij in oktober 2018 de ‘Roadmap safety improvement Schiphol. Deze routekaart beschrijft een aantal stappen die het aantal incidenten op de luchthaven verder laat afnemen. 

Ook ontwikkelde Schiphol samen met andere luchtvaartpartijen een integraal veiligheidsmanagementsysteem (IVMS). Door dit systeem wordt de samenwerking tussen de verschillende partijen sterker, waardoor veiligheidsrisico’s verder afnemen.

Lees meer informatie over deze maatregelen op de pagina Luchtvaartveiligheid.

Het kabinet heeft Schiphol gevraagd een omgevingsfonds te ontwikkelen. Uit dit fonds kunnen maatregelen worden betaald die overlast bij omwonenden verminderen. Het geld uit het fonds kan ook worden gebruikt om de leefbaarheid in de omgeving van de luchthaven te verbeteren. Bijvoorbeeld voor gebiedsontwikkeling rond de luchthaven op plekken waar woningbouw niet is toegestaan.

Schiphol heeft hiervoor een voorstel gedaan en werkt nu samen met het Rijk aan de oprichting van het omgevingsfonds. Tot die tijd kunnen mensen die overlast ervaren terecht bij Stichting Leefomgeving Schiphol.

In de Luchtvaartnota 2020 – 2050 staat dat de Rijksoverheid samen met regionale overheden gaat onderzoeken of er nieuwe mogelijkheden zijn voor gebiedsontwikkeling rond Schiphol, bijvoorbeeld voor kleinschalige woningbouw of innovaties. We kijken of daarvoor aanpassing van de regels nodig is, of dat er andere stappen genomen moeten worden. Dat is nuttig, omdat de weinige ruimte die er is rond Schiphol dan zo goed mogelijk gebruikt kan worden.

In de omgeving van Schiphol mag namelijk niet zomaar worden gebouwd, omdat dit gevaar kan opleveren voor de veiligheid en gezondheid mensen in de omgeving, op de luchthaven en in het vliegtuig. Bijvoorbeeld hoge flats of windmolens kunnen een risico zijn. Gebiedsontwikkeling is daarom alleen mogelijk als wordt voldaan aan de voorwaarden voor veiligheid en gezondheid. En als de plannen voldoen aan de regels van de Omgevingswet.